Przejdź do treści

Chrzest Święty

Sakrament chrztu św. udzielany jest we wszystkie niedziele podczas Mszy św. o godz. 12.

„Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w Imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”.
(Mt 28, 19)

Przy zgłaszaniu dziecka do chrztu, w celu spisania aktu chrztu, należy przedłożyć:

  • metrykę urodzenia dziecka z USC;
  • świadectwo ślubu kościelnego rodziców dziecka;
  • jeśli kandydaci na chrzestnych pochodzą z innej parafii – zaświadczenie od ich proboszcza ze­zwalające na dopuszczenie do podjęcia funkcji chrzestnego;
  • potwierdzenie odbycia katechezy przedchrzcielnej rodziców dziecka i rodziców chrzestnych.

Czym jest chrzest w rozumieniu prawa kanonicznego i co on nam daje?

Odpowiadając na to pytanie, warto zajrzeć do Kodeksu Prawa Kanonicznego. I tak kan. 849 stwierdza: Chrzest, brama sakramentów, konieczny do zbawienia przez rze­czywiste lub zamierzone przyjęcie, który uwalnia ludzi od grzechów, odradza ich jako dzieci Boże i przez upodob­nienie do Chrystusa niezniszczalnym charakterem włącza ich do Kościoła, jest ważnie udzielony jedynie przez obmy­cie w prawdziwej wodzie z zastosowaniem koniecznej for­my słownej.

Chrzest jako „brama sakramentów” otwiera możliwość skutecznego korzystania z następnych łask Bożych mogą­cych spłynąć tylko drogą sakramentalną. Co więcej, wa­runkuje on ważność innych sakramentów. Ktoś, kto nie zo­stał ochrzczony, nie może ważnie przyjąć: bierzmowania, Eucharystii, pokuty, namaszczenia chorych, kapłaństwa czy małżeństwa. Rzeczywisty brak chrztu pozbawia człowieka możliwości uczestniczenia w radościach niebieskich. Pra­wodawca oprócz rzeczywistego przyjęcia chrztu wspomi­na również o zamiarze przyjęcia. Chodzi mu o tzw. chrzest z pragnienia, który określił w sposób przystępny Sobór Watykański II: Ci, którzy bez własnej winy, nie znając Ewangelii Chrystusowej, szczerym sercem szukają jednak Boga i wolę Jego przez nakaz sumienia poznaną starają się pod wpływem łaski pełnić czynem, mogą osiągnąć wieczne zbawienie. Nie odmawia też Opatrzność Boża koniecznej do zbawienia pomocy takim, którzy bez własnej winy w ogóle nie doszli do wyraźnego poznania Boga, a usiłują, nie bez łaski Bożej, wieść życie uczciwe.

Chrzest uwalnia ludzi od grzechu pierworodnego i grze­chów uczynkowych, tzn. tych wszystkich, które popełnili za swojego życia. Sprawia, że konkretny człowiek prócz miana dziecka swoich rodziców nabywa prawo nazywania się „dzieckiem Bożym” oraz wszystkie związane z tym przywileje i obowiązki. Włącza ich tym samym do Kościo­ła Mistycznego Ciała Chrystusa.

Aby chrzest był ważny, kandydat musi zostać obmyty wodą, a także dokonujący tej czynności, posiadający intencję czynienia tego co czyni Kościół, musi wypowie­dzieć poprawnie formułę sakramentalną.

Jako podsumowanie próby odpowiedzi na pytanie: co nam daje chrzest? celowe będzie przytoczenie słów Kate­chizmu: Skutek chrztu lub łaski chrzcielnej jest bardzo bo­gatą rzeczywistością. Obejmuje ona: odpuszczenie grze­chu pierworodnego i wszystkich grzechów osobistych, na­rodzenie do nowego życia, przez które człowiek staje się przybranym synem Ojca, członkiem Chrystusa, świątynią Ducha Świętego. Przez fakt przyjęcia tego sakramentu o­chrzczony jest włączony w Kościół, Ciało Chrystusa, i staje się uczestnikiem kapłaństwa Chrystusa  .

Czy każde dziecko może być ochrzczone?

Chrystus umarł za wszystkich ludzi i zmartwychwstał, aby wszystkich odkupić, stąd nic dziwnego, że Kościół otwiera się na wszystkich, umożliwiając im przyjęcie chrztu włą­czającego do grona dzieci Bożych. Prawo kościelne wy­raźnie podaje: Zdatnym do przyjęcia chrztu jest każdy czło­wiek, jeszcze nie ochrzczony.

Czymś zupełnie naturalnym jest, że dorosły widząc istotę bezbronną, jaką jest dziecko, stara się ją obdarzyć opieką. Człowiek potrzebuje okazji, aby zatroszczyć się o kogoś, komuś pomóc, kimś się zaopiekować, podzielić się czymś, co ma najcenniejszego. Ta potrzeba się wzmaga, gdy pojawi się miłość. Zakochany zdolny jest do heroicz­nych czynów, by ubogacić kochaną osobę we wszystko najcenniejsze .

Podobna sytuacja ma miejsce, gdy na świat przychodzi dziecko. Kochający rodzice pragną dla niego wszystkiego co najlepsze. Nic więc dziwnego, że w rodzinach katolic­kich w pierwszych tygodniach, a nawet dniach życia dziec­ka rodzice zabiegają o chrzest dla niego. Chrzest, postrze­gany jako niewyobrażalne dobro dla człowieka, staje się obiektem dążeń kochających i odpowiedzialnych rodzi­ców.

Poza tym Kościół zobowiązuje swoich wiernych do dbałości o możliwie wczesny chrzest dzieci, uświadamia­jąc im, że: Rodzice mają obowiązek troszczyć się, ażeby ich dzieci zostały ochrzczone w pierwszych tygodniach; moż­liwie najszybciej po urodzeniu, a nawet jeszcze przed nim powinni się udać do proboszcza, by prosić o sakrament dla dziecka i odpowiednio do niego się przygotować.

To przygotowanie rodziców do chrztu dziecka odbywa się już niemal od początku ich przynależności do Kościoła. Liturgia Kościoła, szczególnie Wigilii Wielkanocnej i niedzieli Chrztu Pańskiego, katecheza, a nawet ogłoszenia parafialne, mogą być nośnikiem informacji związanych z sensem i znaczeniem sakramentu chrztu. Niemniej jed­nak rodzice dziecka chrzczonego (..) powinni być na­leżycie pouczeni o znaczeniu tego sakramentu i o związa­nych z nim obowiązkach. Proboszcz winien osobiście lub przez innych zatroszczyć się, ażeby rodziców właściwie przygotować pasterskimi pouczeniami, a także wspólną modlitwą, zbierając razem po kilka rodzin oraz, gdy to możliwe, składając im wizytę.

Wiemy jednak, że nie zawsze zarówno praktyka życia chrześcijańskiego rodziców, jak i ich postawa wobec za­biegów duszpasterzy są nienaganne, stąd różne trudności, które mogą się zrodzić w momencie przyjęcia do chrztu ich dzieci. Mimo że zasadniczo należy dopuszczać do chrztu wszystkie dzieci zgłoszone przez rodziców lub prawnych opiekunów, należy jednak wymagać, aby byli oni ludźmi wierzącymi i zobowiązali się wychowywać swoje dzieci w wierze, w której zostają ochrzczone. Wychowanie w wie­rze zakłada przekazanie dziecku podstawowych prawd wiary i zasad moralności obowiązujących w Kościele kato­lickim, a także nauczenie je modlitwy i włączenie do grona wspólnoty uczestniczących w niedzielnej Mszy św. Istotne jest również zatroszczenie się w późniejszym okresie o u­czestniczenie dziecka w lekcjach religii, by z czasem mo­gło być ono doprowadzone do pełnego udziału w Euchary­stii i do przyjęcia sakramentu bierzmowania oraz wprowa­dzone w dojrzałe i odpowiedzialne życie chrześcijanina.

Biorąc jednak pod uwagę realia życia codziennego, nie­zbędne są jeszcze pewne ograniczenia, ważne co do godzi­wości, które stawia Prawodawca kościelny duszpasterzom i proszącym o chrzest dla dziecka. Postanowiono:

  • nie udzielać chrztu św. małym dzieciom bez wiedzy ich rodziców lub prawnych opiekunów, lub wbrew ich woli;
  • jeśli rodzice są połączeni związkiem cywilnym, dusz­pasterz powinien starać się doprowadzić ich przed chrztem dziecka do zawarcia małżeństwa sakramen­talnego;
  • gdy żyjący w związku cywilnym wyraźnie odmawia­ją zawarcia małżeństwa sakramentalnego lub nie mo­gą tego uczynić z powodu przeszkód kanonicznych, duszpasterz ma obowiązek od rodziców dziecka i chrzestnych żądać na piśmie oświadczenia, że zobo­wiązują się wychować dziecko w wierze katolickiej;
  • jeśli jeden z rodziców dziecka jest wierzący, a drugi nie, dziecko należy ochrzcić na wyraźną prośbę jed­nego z nich;
  • w zetknięciu się z trudnymi problemami z zakresu chrztu duszpasterz, czując się odpowiedzialny przed Bogiem za owoce łaski tego sakramentu, powinien poszczególne wypadki dokładnie analizować przed podjęciem ostatecznej decyzji, a w razie uzasadnio­nej potrzeby zwrócić się do biskupa ordynariusza.

Znając realia naszej rzeczywistości,  trzeba jeszcze raz podkreślić, że rodzice żyjący w związku cywilnym, nawet bez przeszkody kanonicznej uniemożliwiającej im zawarcie ślubu kościelnego, mają prawo domagać się ochrzczenia swego dziecka, jeśli na piśmie wraz z chrzest­nymi zobowiążą się, że będą wychowywać je w wierze katolickiej. Takie zobowiązanie powinno uspokoić wy­czulone sumienie duszpasterza i spowodować wyrażenie przez niego zgody na udzielenie sakramentu chrztu.

Musimy wszyscy mieć świadomość tego, że Kościo­łowi, który pełni wolę swego Założyciela, zależy bardzo na ciągłym wzroście liczby należących do Ludu Bożego, jednocześnie zależy także na tym, by wszyscy spełniający minimum wymagań przyjmowali chrzest. Chodzi tu o nie­wyobrażalne dobrodziejstwo, jakim jest możliwość życia wiecznego w niebie.  .

Jakie wymogi stawia się zgłaszającym dziecko do chrztu i duszpasterzom, którzy ich przyjmują?

  1. O chrzest dziecka należy ubiegać się w parafii, gdzie mieszkają jego rodzice. Stąd istotne jest, aby zgłaszający chrzest przyszli po prostu do biura własnej parafii, aby tam zgłosić urodzenie się dziecka i poprosić o udzielenie sakra­mentu chrztu.
  2. Chrzest powinni zgłaszać rodzice dziecka, a więc ojciec i matka, chyba że jakaś uzasadniona przyczy­na   uniemożliwia obecność któregoś z nich.
  3. Osobą kompetentną do przyjęcia zgłoszenia chrztu jest duszpasterz, a więc duchowny i to nie każdy, lecz ten, który rzeczywiście pracuje duszpastersko w da­nej parafii. Powinien on w   rozmowie nie tylko poznać życie religijne środo­wiska, w którym dziecko będzie wychowywane, ale przede wszystkim udzielić rad i potrzebnych wska­zówek związanych z wychowaniem religijnym dziecka, stosownie do potrzeb wynikających ze świadomości religijnej rodziców. Warto również za­chęcić rodziców do przyjęcia Eucharystii (jeśli jest to możliwe) w dniu chrztu dziecka oraz pouczyć o chrześcijańskim charakterze uroczystości domo­wych.
  4. Przy zgłaszaniu dziecka do chrztu, w celu spisania aktu chrztu, należy przedłożyć:
    • metrykę urodzenia dziecka z USC;
    • świadectwo ślubu kościelnego rodziców dziecka;
    • jeśli kandydaci na chrzestnych pochodzą z innej parafii – zaświadczenie od ich proboszcza ze­zwalające na dopuszczenie do podjęcia funkcji chrzestnego.
  5. Na podstawie dostarczonych dokumentów dusz­pasterz dokonuje wpisu do Księgi ochrzczonych, sporządzając akt chrztu dziecka. Zaraz po spisaniu tego aktu lub w innym terminie, najpóźniej jednak tuż po liturgii chrztu, rodzice i chrzestni składają podpisy w Księdze ochrzczonych.
  6. Wskazane jest, podczas zgłoszenia dziecka do chrztu, rodzicom i chrzestnym dać karteczki do potwierdzenia spowiedzi i poinformować ich o ka­techezie przygotowującej do świadomego uczest­nictwa w obrzędzie chrztu i odpowiedzialnego wy­pełnienia funkcji związanych z religijnym oddziaływaniem na ochrzczonego.

Na czym polega uczestnictwo rodziców w ceremonii chrztu ich dziecka?

Analizując normy prawa kanonicznego z punktu widzenia praw i obowiązków rodziców względem swoich dzieci, do­strzegamy, że Prawodawca prócz wychowania fizycznego, społecznego, kulturalnego i moralnego wyróżnił także wychowanie religijne, które w wypadku chrześcijan utoż­samia się z wychowaniem chrześcijańskim. Wychowanie religijne dziecka w rodzinie katolickiej swój istotny akcent znajduje w chrzcie św., do którego rodzice powinni starać się doprowadzić już w pierwszych tygodniach jego życia. Trudno sobie wyobrazić, aby owi zatroskani rodzice nie uczestniczyli w chrzcie swojego dziecka, tym bardziej że w samym obrzędzie chrztu pełnią ważne zadania. Przede wszystkim uczestniczą w modlitwie odmawianej przez całe zgromadzenie wiernych i wysłuchują pouczenia cele­bransa, ale także pełnią istotne czynności liturgiczne:

  • proszą publicznie o chrzest swojego dziecka;
  • kreśląc znak krzyża na jego czole;
  • wyrzekają się szatana i składaj ą wyznanie wiary;
  • zbliżają się z dzieckiem do chrzcielnicy;
  • zapalają świecę dziecka;
  • otrzymują specjalne błogosławieństwo przeznaczone dla matek i ojców.

Od momentu chrztu spoczywa na rodzicach obowiązek doprowadzenia dziecka do poznania Boga i przygotowania do przyjęcia kolejnych sakramentów. Przy tak rozumia­nych zadaniach rodziców wobec swego dziecka w dzie­dzinie wychowania religijnego nie mogą dziwić zastrze­żenia, jakie uzewnętrzniają duszpasterze wobec tych, któ­rzy tym zadaniom nie chcą czy nie mogą sprostać.

Po co wybieramy chrzestnych?

Prawo Kościoła wymaga, aby przyjmujący chrzest, jeśli to możliwe, posiadał chrzestnego. Dla każdego dziecka na­leży wybrać jednego chrzestnego lub chrzestną, lub dwoje chrzestnych.

Zadania chrzestnego są w sposób jednoznaczny okreś­lone, ma on dorosłemu towarzyszyć w chrześcijańskim wta­jemniczeniu, a dziecko wraz z rodzicami przedstawić do chrztu oraz pomagać, żeby ochrzczony prowadził życie chrześcijańskie odpowiadające przyjętemu sakramentowi i wypełniał wiernie złączone z nim obowiązki. Można po­wiedzieć, że wymogi stawiane kandydatom na chrzest­nych wynikają z charakteru ich zadań. Jeżeli rzeczywiście mają być osobami odpowiedzialnymi za rozwój i życie wiary swego „chrześniaka”, sami muszą być dojrzałymi i przykładnymi świadkami wiary. Nie może więc dziwić, że Kościół stawia im wysokie wymagania. Wynikają one z troski o odpowiednie wychowanie religijne osoby ochrz­czonej, dokonujące się w sprzyjającej atmosferze dobrego przykładu dawanego przez najbliższych.

Zasadniczo wybór chrzestnych należy do rodziców dziecka, którzy oczywiście swoją decyzję mogą dowolnie konsultować. Zadaniem duszpasterza jest jedynie spraw­dzić, czy przedstawieni kandydaci spełniają warunki określone przez Kościół i, jeśli nie ma zastrzeżeń, zatwier­dzić wybór rodziców.

Warunki te zawiera kan. 874 § 1 Kodeksu Prawa Kano­nicznego. By móc być dopuszczonym do przyjęcia zadania chrzestnego, należy:

  • posiadać wymagane do tego kwalifikacje oraz inten­cję pełnienia tego zadania to znaczy być katolikiem wyznającym swą wiarę życiem zgodnym z nauką Kościoła – nie wolno więc dopusz­czać do pełnienia tej funkcji np. osób żyjących w związku niesakramentalnym czy młodzieży, która nie uczęszcza na katechizację,
  • mieć ukończony szesnasty rok życia,
  • być katolikiem po I Komunii św. i po bierzmowaniu,
  • chrzestny ma być gwarantem chrześcijańskiego wycho­wania osoby ochrzczonej.